Ерекше білім алушылардың кеңістікті бағдарлау қабілетін дамыту

Көптеген дамыған елдерде жалпы адами құндылықтары мен әлеуметтік талаптарға сай білім беру жүйесінде барлық балалар тең және тосқауылсыз білім алулары қажет деген шешімге келген. Қазақстан Республикасының Заңнамаларында балаларды қорғау аясындағы халықаралық құжаттарға сәйкес мынандай ұғым енгізілген: «ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалар (тұлғалар) және барлық оқушылардың жекелік мүмкіндіктері ескеріле отырып сапалы білім алудағы тең құқылы».

Ерекше білім алушылардың дене координациясы және кеңістікті бағдарлау қабілеттері олардың физикалық, психологиялық және әлеуметтік дамуының маңызды аспектілері болып табылады. Бұл дағдылар күнделікті өмірде тиімді әрекет етуге, қоршаған ортада қозғалу мен өзін-өзі бақылауды жақсартуға мүмкіндік береді. Ерекше білім алушылардың дене координациясын сезіну және кеңістікті бағдарлау қабілеттерін дамыту, олардың өмір сапасын арттыру, әлеуметтік өзара әрекеттесуін жақсарту және тәуелсіз өмір сүру дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі.

Кеңістікті бағдарлау қабілеті — адамның кеңістіктегі объектілерді және өз денесін дұрыс бағдарлап, олардың орналасуын дұрыс сезіну мүмкіндігі. Кеңістіктегі өз орнын сезіну, қозғалыс пен бағытты дұрыс таңдау адамның қозғалыстарын үйлестіруге мүмкіндік береді.

Ерекше білім алушылар үшін кеңістікті бағдарлау қабілетін дамыту үшін алдымен кеңістік туралы негізгі түсініктерді ұғындыру қажет. Оларға келесідей негізгі ұғымдар түсіндіріледі:

Жоғары және төмен: Балаларға «жоғары», «төмен» деген ұғымдарды түсіндіру үшін қолдарымен жоғары және төмен бағыттарын көрсету.

Алға және артқа: Алға, артқа, солға және оңға бағыттар бойынша қозғалу тапсырмаларын беру.

Сол және оң: Бұл екі бағытты анықтау және бір-бірінен айырып түсіну жаттығуларын орындау.Бұл қабілеттерді дамыту үшін бірнеше тәсілдер мен әдістерді қолдануға болады:

«Қане көмек берейік»Кеңістіктегі қимылдық тапсырмаға негізделген ойын:

Ойынның мақсаты:Балаларға белгілі бір кеңістікте дұрыс бағдар таңдап, орын ауыстыру және есту арқылы жұмыс жасап  үйрету арқылы балада кеңістік ұғымын қалыптастырамыз. Лабиринт сияқты кеңістіктегі қозғалыстар балалардың кеңістікті сезінуін дамытуға көмектеседі.

Ойынға керек құрал жабдықтары: кеңістік бейнеленген макет,керек бағыт бағдарлар,персонаж.

Ойынның барысы— мазмұны:

Ең бірінші кеңістікте қозғалу белгілі бір тапсырмаға арналады бала мұғалімнің нұсқауымен қолындағы персонажды арнайы бағыттар арқылы қозғалтады.Тапсырмаларды түрлендіру арқылы кеңістік ұғымдарын бекітіп отырамыз,мысалы үстел үстіндегі шарды ал немесе ағаш артындағы қонжықты ал деген секілді тапсырмалар беріледі.Бала қолындағы персонажды оң немесе солға,алды,арты бағыттары бойынша қозғалтып отырады.

Нәтиже:Мұғалімнің нұсқаулығын орындау арқылы естіп қабылдау қабілеті және кеңістік ұғымдарын ұғынатын болады.

Жасанды интелект  негізінде кеңістік пен дене координациясын дамытуға арналған әдісім «Ойлан тап»:

Мақсаты: Балаға толыққанды кеңістік ұғымдарын түсіндіру.Сұраққа жауап беру арқылы  ой өрісін дамыту.Баланы оқытуда заманауи технологияларды пайдалану.

Ойынның барысы: Оқушы жасанды интелект арқылы құрастырылған сұрақтарға жауап береді,оқушы сұрақтарды және өзінің бейнесін интербелсенді тақтадан және ұялы телефон арқылы көріп отырады.

Нәтиже: Сұрақ тапсырмалар арқылы баланың  кеңістік ұғымын қаншалықты түсінгенін білемін.

Қорытындылай келе, ерекше білім алушылардың дене координациясын сезіну және дамыту – олардың өмір сапасын арттыруда маңызды қадам. Бұл оларды қоғамға бейімдеу, өзіне деген сенімділікті қалыптастыру және дене белсенділігін арттыру үшін өте маңызды. Тиісті әдістер мен тәжірибе арқылы ерекше білім алушылардың қозғалыс дағдыларын дамыту мүмкіндігі бар, бұл олардың толыққанды өмір сүруіне ықпал етеді. Ерекше білім алушылардың дене координациясын сезінуі және кеңістікті бағдарлау қабілетін дамыту көп уақытты және сабырлы жұмысты талап етеді. Осы әдістердің үйлесімді қолданылуы олардың дамуына және әлеуметтік ортада жақсы бейімделуіне ықпал етеді.

Арнайы педагог: Тұралиева А.Е

 Тәңірбергенова А.Ж